Aktualności/nubo

Najważniejsze skoki rozwojowe w pierwszym roku życia dziecka

W pierwszym roku dziecko rozwija się bardzo dynamicznie. O ile rozwój fizyczny niemowlęcia jest płynny, o tyle układ nerwowy rozwija się skokowo. W tym okresie pojawia się kilka skoków rozwojowych, podczas których dziecko zaczyna dostrzegać o wiele więcej i uczyć się nowych rzeczy.. Z czym wiążą się skoki rozwojowe i jakich nowych umiejętności możemy się spodziewać?

Niemowlę przechodzi siedem skoków rozwojowych. Właśnie wtedy mózg i system nerwowy dziecka rozwijają się bardzo intensywnie. Dziecko zaczyna rozumieć więcej i zdobywa nowe umiejętności itd. Każdy skok rozwojowy przynosi ogromną zmianę i popycha dziecko w rozwoju, a tempo zmian nieraz zadziwiają rodziców.

W tym tekście odpowiemy na pytania: kiedy pojawiają się kolejne skoki rozwojowe u niemowlęcia i jakich nowych umiejętności się spodziewać w każdym ze skoków niemowląt i nieco starszych dzieci? Podpowiemy również, co warto wiedzieć o nowych umiejętnościach pojawiających się w kolejnych skokach.

Skok rozwojowy trwa tydzień lub kilka tygodni (każdy kolejny skok jest coraz dłuższy). Dziecko za sprawą intensywnego rozwoju mózgu odbiera znacznie więcej bodźców i wrażeń za pomocą swoich rozwijających się zmysłów niż do tej pory i musi sobie z nimi poradzić. Przed skokiem rozwojowym lub w jego trakcie rodzice czasem odnoszą wrażenie, że maluszek utracił wcześniej nabyte umiejętności. Jednak w mózgu dziecka odbywa się wtedy intensywny proces i dziecko dostrzega o wiele więcej niż dotąd. Na szczęście kiedy skok się skończy, okazuje się, że nie tylko wracają już opanowane wcześniej umiejętności i dziecko nie cofnęło się w rozwoju, ale w zaskakująco szybkim czasie nauczyło się nowych rzeczy.

Po czym poznać skok rozwojowy?

Rozwój systemu nerwowego sprawia, że niemowlę bardzo intensywnie odbiera bodźce z otoczenia. Zanim nauczy się, jak sobie z nimi radzić, bywa niespokojne i rozdrażnione. Skok rozwojowy poprzedzają zazwyczaj charakterystyczne zachowania, często określane wspólnym mianem „marudzenia”. Owo marudzenie to znak, że mały człowiek ze wszystkich sił próbuje radzić sobie z coraz silniej odczuwanym otaczającym go światem i bardzo potrzebuje zrozumienia i wsparcia rodziców. Jego mózg i układ nerwowy na początku przytłaczają te zmiany, dlatego warto podchodzić do nich łagodnie i ułatwiać dziecku zdobywanie kolejnych kroków milowych w jego rozwoju.

Skoki rozwojowe – objawy

trudności w zasypianiu,
niespokojny sen,
brak apetytu,
częstszy płacz,
zwiększona potrzeba bliskości.

Harmonogram skoków rozwojowych jest tylko orientacyjną wskazówką. Trzeba pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i nie zawsze idealnie wpasuje się w tabelkę. Nie wszystkie dzieci potrafią w tym samym czasie robić wszystko to, co jest przypisane do danego skoku, mają też indywidualne preferencje i bywa, że skupiają się na ćwiczeniu bardziej interesujących je w tym momencie nowych umiejętności, nieco zaniedbując inne. Jedne dzieci przechodzą przez skoki rozwojowe szybciej, inne nieco wolniej. Warto podkreślić też, że moment wystąpienia kolejnych skoków rozwojowych jest ściśle związany z rozwojem mózgu dziecka jeszcze w okresie płodowym. Dlatego wcześniaki mogą przechodzić poszczególne skoki odpowiednio później, a dzieci urodzone po terminie – wcześniej. Pamiętajmy więc, by nie porównywać dzieci – czasem wystarczy trochę poczekać albo wiedząc, czego wymaga dany okres, nieco stymulować rozwój umiejętności np. przez zabawę. W razie poważnych wątpliwości, warto skonsultować ze specjalistą.

Pierwszy skok rozwojowy: 5 tydzień po urodzeniu

1 skok to pierwsza duża zmiana w życiu niemowlęcia i jego rodziców. Po ukończeniu pierwszego miesiąca – w okolicy piątego tygodnia życia – maluszek, który dotychczas głównie jadł i spał, staje się bardziej aktywny po przebudzeniu. Jego zmysły wyostrzają się, odbiera otoczenie intensywniej i bardziej świadomie niż dotychczas. Dziecko potrafi już na krótką chwilę skupić wzrok na pochylonej nad nim twarzy, a obraz, który widzi, jest ostrzejszy. Mimo że do tej pory nie przeszkadzało mu ani światło, ani głośne dźwięki, teraz intensywne bodźce budzą jego niepokój.

Po pierwszym skoku rozwojowym niemowlę:

jest bardziej świadome dotyku, dźwięków, zapachów,
wydłuża czas aktywności między drzemkami,
patrzy i słucha z większym skupieniem,
zaczyna się uśmiechać,
prawdziwe łzy podczas płaczu,
lepiej trawi pokarm (mniej ulewa, rzadziej mu się odbija).

Drugi skok rozwojowy: 7–9 tydzień po urodzeniu

Co niesie ze sobą 2 skok? Na przełomie drugiego i trzeciego miesiąca życia dziecko zaczyna rozpoznawać powtarzające się wzorce: np. że po kąpieli następuje sen, a w objęciach mamy – karmienie piersią. Maluszek zaczyna kontrolować ruchy swojego ciała – to właśnie czas, gdy odkrywa, że ma rączki i może nimi (na początku jeszcze w sposób niedoskonały) poruszać. Z podobnym zachwytem bada możliwości swojego głosu, wydaje różne dźwięki i wsłuchuje się w nie bardzo intensywnie. Zaczyna dostrzegać mimikę opiekunów i uważnie wpatruje się w twarze.

Po drugim skoku rozwojowym dziecko:

próbuje podnosić główkę,
kopie nóżkami i macha rączkami,
wyciąga rączki po zabawki i umie je trzymać,
przygląda się twarzom,
wydaje krótkie odgłosy i słucha samego siebie.

Trzeci skok rozwojowy: 11–12 tydzień po urodzeniu

3 skok oznacza między innymi, że trzymiesięczny maluszek zaczyna zauważać detale. Dostrzega różnice w tonie głosu, natężeniu światła. Opanowało już umiejętność koordynacji ruchów głowy i oczu oraz wodzenia wzrokiem za zabawką. Lepsza koordynacja pozwala mu łapać przedmioty, próbuje poznawać świat wkładając wszystko do buzi.

Po trzecim skoku rozwojowym dziecko:

umie śledzić poruszającą się osobę lub przedmiot, przekręcając głowę,
odpycha się nóżkami, leżąc na kocyku,
łapie przedmioty dwiema rączkami,
odkrywa pisk i głużenie,
robi bąble ze śliny,
umie pokazać, że jest znudzone (np. długim patrzeniem na tę sama zabawkę).

Czwarty skok rozwojowy: 14–19 tydzień po urodzeniu

Między czwartym a piątym miesiącem pojawia się 4 skok i dziecko zaczyna rozumieć, że z jednych zdarzeń wynikają inne. Maluch świadomie powtarza jakąś sekwencję, żeby uzyskać określony efekt – np. upuszcza zabawkę, bo wie, że mama ją podniesie, potrząsa grzechotką, żeby wydała dźwięk, albo wyciąga rączki, bo chce, żeby go podnieść. Niemowlę zaczyna łączyć w ciągi dźwięki – tak powstaje mamamama, babababa, choć na razie to nie świadome mówienie, a zabawa głosem.

Po czwartym skoku rozwojowym dziecko:

umie przekręcić się z plecków na brzuszek lub odwrotnie,
próbuje raczkować,
podpiera się na rękach i unosi tułów,
przekłada przedmioty z ręki do ręki,
świadomie zrzuca zabawki na podłogę,
zaczyna reagować na swoje imię,
reaguje na swoje odbicie w lustrze,
umie wyrazić swoją wolę, np. odpychając pierś, gdy jest najedzone.

Piąty skok rozwojowy: 22–26 tydzień po urodzeniu

Około szóstego miesiąca dziecko to 5 skok – to wtedy dziecko zaczyna widzieć i rozumieć związki między ludźmi. Świadomy uśmiech skierowany jest już nie do wszystkich. W związku z tym dziecko może być nieufne wobec obcych lub bać się ich, reaguje lękiem na zniknięcie rodziców. Lęk separacyjny jest bardzo charakterystyczny dla tego skoku rozwojowego. Maluszek nie potrafi jeszcze zrozumieć, że znikający z pola widzenia (nawet w pokoju obok) rodzic nie znika na zawsze i zaraz wróci. Zaczyna natomiast zauważać, że ma wpływ na to, co się stanie – np. gdy naciśnie włącznik, zapali się światło. Dziecko coraz lepiej koordynuje swoje ruchy, z upodobaniem wkłada i wyjmuje przedmioty z pudełek, ściąga skarpetki, próbuje się przemieszczać, macha rączką na pożegnanie czy klaszcze w dłonie.

Po piątym skoku rozwojowym dziecko:

samo siada,
chwyta małe przedmioty palcem wskazującym i kciukiem,
trzyma przedmioty w obu dłoniach i uderza nimi o siebie,
przenosi wzrok z jednego na drugi obrazek w książce.

Szósty skok rozwojowy: 33–37 tydzień po urodzeniu

6 skok, między dziewiątym a dziesiątym miesiącem sposób, oznacza że sposób myślenia dziecka zaczyna być podobny do sposobu rozumowania dorosłych. Maluch dzieli świat na kategorie, zauważa, że pewne rzeczy mogą mieć wspólne cechy: np. piesek na obrazku, pies pluszowa zabawka i pies – zwierzę spotkane na spacerze należą do wspólnej grupy psów. Dziecko zaczyna rozumieć nazwy przedmiotów i lubi rozbierać rzeczy na części, aby je zbadać. Niektórzy badacze uważają, że w tym wieku zaczyna rozwijać się inteligencja.

Po szóstym skoku rozwojowym dziecko:

pokazuje i rozpoznaje kształty,
manifestuje swoje poczucie humoru,
robi miny do swojego odbicia w lustrze,
przejmuje inicjatywę w zabawie.

Siódmy skok rozwojowy: 41–46 tydzień po urodzeniu

W jedenastym miesiącu życia pojawia się 7 skok – dziecko zaczyna rozumieć, że pewne zdarzenia następują po sobie, np. że lalki po zabawie zbiera się do pudełka, a brudne ubranie najpierw się zdejmuje, a potem wrzuca do kosza na pranie. Lubi zabawki, które trzeba dopasować, np. klocki czy proste puzzle. Powtarza słowa i odgłosy zwierząt, próbuje naśladować czynności domowe wykonywane przez rodziców. Prawie roczny maluch świadomie i zdecydowanie używa słowa “nie”.